Overdracht van familiale ondernemingen aan het meest gunstige fiscaal tarief

Sinds vele jaren organiseert de Vlaamse regering sensibiliseringsacties die ondernemers moeten stimuleren om tijdig na te denken over de overdracht van hun levenswerk.

Meer effectief echter dan alle mediacampagnes samen, is het creëren van een gunstig fiscaal klimaat.

De Vlaamse regering heeft ondernemers willen stimuleren om hun opvolgingsregeling bewust uit te werken tijdens hun actieve periode, eerder dan de overdracht uit te stellen tot hun overlijden. Vandaar dat de vroegere schenkbelasting van 2% werd teruggebracht naar 0%, waardoor aandelen van familiale vennootschappen (volle eigendom, blote eigendom of vruchtgebruik) sinds 2012 kunnen geschonken worden met volledige vrijstelling van schenkbelasting.

Anderzijds werd het nultarief dat van toepassing was voor vererving van aandelen van familiale vennootschappen vervangen:

• 3% erfbelasting voor echtgenoten, erfgenamen in rechte lijn en samenwonenden;
• 7% in alle andere gevallen (broers/zussen/…).

In vergelijking met de normale tarieven in de erfbelasting, die oplopen tot 27% voor vererving door echtgenoten, (klein)kinderen en samenwonenden (en tot 65% in andere gevallen), kan men met tarieven van 3% en 7% nog steeds van een gunstregime spreken.
 

Zoals eigen is aan gunstregimes werden ook aan deze regeling een aantal voorwaarden verbonden.

De voornaamste voorwaarden zijn:

• het moet gaan om aandelen van familiale vennootschappen waarvan de bedrijfsleider of zijn familie op het ogenblik van schenking tenminste 50% in volle eigendom aanhoudt. Is het aandeelhouderschap gespreid over twee families, dan moet de schenker samen met de andere aandeelhoudersfamilie minstens 70% van de aandelen in bezit hebben. Of samen met 2 andere aandeelhouders (en familie) moet hij minstens 90% van de aandelen in volle eigendom hebben;
• de zetel van de familiale vennootschap waarvan de aandelen worden geschonken, moet gevestigd zijn in de Europese Economische Ruimte;
• de vennootschap moet een nijverheids- handels-, ambachts-, landbouwactiviteit of vrij beroep tot doel hebben. Patrimoniumvennootschappen zijn uitgesloten. Aandelen van holdingvennootschappen vallen in bepaalde gevallen wel onder deze gunstregeling.

Het behoud van het gunstregime is verbonden aan een aantal voorwaarden, die gedurende drie jaar vanaf de datum van de authentieke schenkingsakte cumulatief moeten voldaan zijn:

• de onderneming moet een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of een vrij beroep tot doel hebben;
• de zetel van de vennootschap moet behouden blijven in de Europese Economische Ruimte;
• een activiteit van de familiale vennootschap wordt zonder onderbreking voortgezet;
• ook mag de vennootschap tijdens deze periode niet overgaan tot een kapitaalvermindering.

De mogelijkheid om belastingvrij te schenken, zal Vlaamse ondernemers aanzetten om vroeger na te denken over de overdracht van hun bedrijf. Eerder bestond namelijk bij vele ondernemers het idee, gevoed door het geldend fiscaal regime, dat de beste planning erin bestond om niets te plannen. 
 

Uit een rondvraag van het Agentschap Ondernemen blijkt dat ongeveer de helft van de ondernemers liefst het bedrijf wil overlaten aan de eigen kinderen, maar dat slechts 21% er daadwerkelijk van uit gaat dat de overdracht in de praktijk effectief richting de kinderen zal verlopen. Bij een overdracht van een onderneming spelen immers ook andere elementen een rol. Vele ondernemers zien de vermogens opbouw via hun vennootschap als een vorm van pensioenopbouw, waardoor een verkoop van de aandelen van de vennootschap pure noodzaak kan zijn om een onbezorgde oude dag te garanderen.

In de gevallen waar de familiale opvolging wordt geregeld via schenking van aandelen, mag men de erfrechtelijke aspecten niet over ’t hoofd zien. Er bestaat zoiets als het reservatair erfdeel van kinderen, ouders en langstlevende echtgeno(o)t(e). Overschrijdt een bepaalde schenking het beschikbaar deel van de nalatenschap, dan kunnen de reservataire erfgenamen inkorting vragen om zo hun aangetast deel in de reserve terug te vorderen.

Het is de verdienste van de Vlaamse wetgever dat werd gezorgd voor een aangepast fiscaal kader. Aarzel niet om u te laten gidsen doorheen deze regelgeving, rekening houdende met uw wensen en noden, en met de mogelijkheden van potentiële opvolgers.

Wenst u over dit alles meer te weten te komen, contacteer dan Tanja De Decker, Tax Partner of uw dossierverantwoordelijke.